تاریخچه بیمه درجهان

اینکه کدامین قوم یا ملت ،نخستین بار با بیمه آشنا شد معلوم نیست . ولیکن نخستین نوع بیمه که قبل از سده نوزدهم مورد عمل قرار گرفته ،بیمه باربری دریائی است . برخی دریانوردان فنیقی را مبتکر بیمه دریائی میدانند. بدینصورت که دریا نوردان از بازرگانان وجوهی را بصورت وام دریافت میکردند و هرگاه دریانورد بدهکار با موفقیت سفر خود را به پایان می رساند ،موظف بود که اصل و بهره پول دریافتی را طی مدت معین به بازرگانان طلبکار بپردازد. در طی این مدت کالای دریانورد در گرو بازرگانان بود و اگر به موقع موفق به پرداخت بدهی خود نمی شد کالابه حراج گذاشته می شد .اگر کشتی دریانورد با حوادث دریا مواجه می شد یا دزدان دریائی به کشتی حمله می کردند وکالا به غارت می رفت وام دهنده ها حقی در مورد اصل وبهره وام پرداختی نداشتند بنابراین بازرگانان وام دهنده خطر را تقبل می کردند . یعنی برگشت اصل و بهره وام در گرو سالم به مقصد رسیدن کالا بود. این نوع وامها در سده های پنجم و ششم قبل از میلاد مسیح در مدیترانه شرقی که مرکز تجارت اروپای آن زمان بود رواج داشت که این نوع وامها را در تاریخ و پیدایش بیمه،بیمه وامهای دریائی نامیده اند.

برخی از تاریخ نگاران اعتقاد دارند که سابقه این نوع وامها به دوهزار سال قبل ازمیلاد مسیح می رسد که بین بازرگانان و دریانوردان هندی متداول بود .برخی نیز معتقد هستند که چینی ها درسه هزار سال قبل از میلاد مسیح تقسیم ریسک را که امروزه یکی از ویژگیهای حرفه بیمه گری محسوب می شود را رعایت میکردند. بدین صورت که برای حمل مال التجاره خود از چندین کشتی یا قایق استفاده می کردند که هرگاه دچار مخاطرات دریا می شدند و یا دزدان دریائی کشتی ها را غارت می کردند،کشتی ها و یا قایق های دیگر سالم به مقصد برسند و خسارت وارده به حداقل ممکن کاهش یابد.این همان اصل پراکندگی ریسک در اقصی نقاط جهان است که امروزه بین بیمه گران و بیمه گران اتکائی متداول است و رعایت می شود.

در قرون وسطی تعاون و نوعی بیمه که به آن بیمه متقابل اطلاق می شد رایج بوده است.تا سده چهاردهم میلادی اصولا بیمه بصورت تعاون و کمک متقابل وجود داشت و در حمل و نقل دریائی نیز برای کشتی و محموله به صورت بیمه وام دریائی و نظایر آن جزو قرارداد حمل و نقل محسوب می شد و بیمه به شکل معامله و قرارداد مستقل مطرح نبود .

تعاون وکمکهای متقابل تا اویل سده چهاردهم میلادی یعنی تا پیدایش بیمه به مفهوم حرفه ای آن باقی ماند. به نظر بسیاری از مولفان،بیمه به مفهوم واقعی و امروزی در سده چهاردهم به وجود آمده است .

پس از پیدایش بیمه دراین دوران،در اروپای غربی عده ای که به آن اعتقاد نداشتند به مخالفت پرداختند . اینان تصور می کردند که قرارداد بیمه نیز به سرنوشت وام دریائی دچار و ممنوع خواهد شد. کلیسا با بیمه بصورت وامهای دریائی مخالفت کرده بود و دلیل آن حرام دانستن بهره وامها طبق موازین مذهبی بود .

در پی همین مخالفت کلیسا بود که بیمه وامهای دریائی مدتی منسوخ شد تا عاقبت بازرگانان وام دهنده شکل آن را عوض کردند . بدین صورت که وام گیرنده به جای بهره جایزه ای می پرداخت که البته میزان آن به اندازه نرخ بهره بود با این ترفند کلیسا نمی توانست با آن مخالفت کند . این امر باعث شد که به آینده بیمه چندان امیدوار نباشند ولی بیمه بسرعت توسعه یافت .

سوابق تاریخی نشان می دهد که درسال ۱۳۹۳ در یک دفتر رسمی در ژنو ،طی یک ماه ۸۰ قرارداد بیمه منعقد شد. بعد از تحولاتی که در سده چهاردهم اتفاق افتاد برخی از بازرگانان حرفه خود را صرفا بیمه قرار دادند. و از نیمه دوم سده چهاردهم قرارداد بیمه به تدریج از قرارداد کرایه کشتی تفکیک شد و به صورت سند دیگری که (پلیس ) نامیده می شد تنظیم گردید و به سرعت روبه تکامل رفت .

توسعه بیمه سبب جلب توجه و تمایل بازرگانان به حرفه بیمه گری و صدور بیمه نامه شد . از سده پانزدهم فعالیت شماری از بازرگانان منحصر به صدور بیمه نامه شد و حرفه بیمه گری اهمیت خاصی یافت . درسال ۱۵۵۲ در شهر فلورانس ،کانونی از بیمه گران با سازمانی مجهز تشکیل شد . اعضای کانون مزبور حقوق دانانی از بین خود انتخاب کردند و وظیفه تهیه شرایط عمومی بیمه نامه ها و تدوین تعرفه های حق بیمه و انتخاب واسطه ها و نمایندگان بیمه و نظارت در نحوه فعالیت آنها،همچنین نجات کشتیها و بازیافتی ها از مهلکه را به آنان محول کردند. بتدریج بیمه گران این روش را پیش گرفتند که گه گاه دربندرهای بزرگ و مراکزبازرگانی دریائی و قهوخانه ها دوریکدیگر جمع شوند و متفقاً با واسطه های بیمه در مورد خطرهای دریائی و خصوصیات فنی کشتیها و سایر موارد مورد علاقه تبادل نظر کرده و معلومات خود را کامل کنند .جدای ازاین مسایل بیمه گران قالبا خطرهای بزرگی را که به تنهائی از پس آن برنمی آمدند،متفقاً به عهده می گرفتند.بیمه گران زودتر از بیمه گذاران به لزوم تعاون وکمک متقابل توجه کردند. مهمترین اجتماع بیمه گران در قهوخانه شخصی به نام ادوارد لوید در لندن تشکیل می شد .

در قهوخانه های لندن اخبار مهم روز رد و بدل می شد و مسائل اقتصادی و سیاسی نیز مورد بحث و تبادل نظر قرار می گرفت به همین خاطر محل تجمع ادیبان ،بازرگانان و دلالان بود . این قهوه خانه ها نقش مهمی در زندگی اجتماعی آن روز مردم انگلستان بازی می کردند . همچنین معاملات بزرگ و حتی حراجها در قهوخانه ها انجام می شد . یکی از این قهوخانه ها متعلق به ادوارد لوید در تاور استریت بود که به خاطر نزدیکی به اداره نیروی دریائی موقعیت مناسبی داشت .

در سال ۱۶۹۱ ادوارد لوید از تاور استریت به نزدیکی سایر قهوه خانه های معروف آن زمان لندن که نبش خیابان لمبارد و کوچه آب چرچ قرار داشتند نقل مکان کرد. مزیت این مکان این بود که بیمه گران،دلالان و سفته بازان انگلیسی،ایتالیائی،فرانسوی،یهودی،و دیگر تجار و نجیب زادگان به قهوه خانه های این منطقه زیاد رفت وآمد می کردند .

از سال ۱۶۹۷ تا اوایل سال ۱۹۶۷ لوید به انتشار روزنامه ای پرداخت به نام (اخبار لویدز) که درآن اخباری از نقاط مختلف جهان که مورد توجه عموم بود و اخباری که مورد توجه خاص مشتریان وی قرارداشت،درآن درج می شد.در حدودبیست سال پس از انتشار نشریه لویدز ،قهوخانه مزبور مهمترین مرکز معاملات بیمه ای شده بود . در سال ۱۷۶۰ نیز نشریه دیگری موسوم به نشریه کشتیرانی و حمل و نقل کالا ها منتشر شد و تا سال ۱۷۶۰ ،قهوخانه لوید مهمترین مرکز برای بیمه کردن خطرهای دریائی بود . عملیات بیمه گران لویدز حدود ۱۵۴ سال در گوشه غربی طبقه دوم عمارت بورس لندن ادامه داشت و پس از متجاوز از یک قرن و نیم فعالیت به عمارت اختصاصی لویدز منتقل شد .

بیمه در جهان امروزی:
در دو قرن اخیر فعالیتهای بیمه ای در سرتاسر جهان توسعه یافته است. در کشورهای صنعتی بیمه نقش مهمی را در ثبات وضع اقتصادی بازی میکند و در کشورهای جهان سوم نیز مزایای اجتماعی و اقتصادی بیمه شناخته شده و عملیات بیمه ای به تدریج گسترش یافته است. بیمه حوادث با انواع مختلف آن در دو قرن اخیر متداول شده است. از جمله بیمه حوادث شخصی که زندگی فرد را در صورت نقص عضو و از کار افتادگی ناشی از حادثه تأمین میکند و یا در صورت فوت ناشی از حادثه سرمایهای در اختیار خانواده او می گذارد.
در یک قرن اخیر سازمانهای بیمه اجتماعی که توسط دولتها و یا زیر نظر آنها اداره میشوند نقش قابل ملاحظه ای در توسعه بیمه بازنشستگی، بیمه عمر و حادثه شخصی کارگران و کارمندان و سایر  حقوق بگیران به عهده گرفته اند . در ابتدا  پیدایش  بیمه های اجتماعی موجب رکود نسبی این نوع    بیمه ها شد ولی به تدریج تعارض بین بیمه های اجتماعی و بیمه های بازرگانی منتقی گردید زیرا آشنایی با یک نوع بیمه موجب توجه افراد به سایر انواع آن شد. با اختراع اتومبیل یک نوع جدید بیمه در حد وسیعی متداول شد. بیمه خسارات وارد بر اتومبیل بیمه شده و همچنین بیمه خسارات وارد به اشخاص ثالث که در معرض تصادف هستند در هر نقطه ای از جهان وجود دارد و به این ترتیب بیمه مسئولیت در مقابل اشخاص ثالث رواج پیدا کرد و بیمه مسئولیتهای ناشی از اموال و فعالیتهای حرفه ای افراد معمول شد و حتی مسئولیت ناشی از نواقص تولیدات صنعتی و غذایی و دارویی متداول گردید.
از جمله انواع جدید بیمه، بیمه های تمام خطر مهندسی است که نقش قابل ملاحظهای در توسعه صنعتی و اجرای طرحهای عمرانی کشورها دارد. در این بیمه کلیه خسارات وارد به کارفرما و مقاطعه کار حین ساخت بناهای بزرگ، سدها و جادهها و اجرای طرحهای لوله کشی، انتقال نیروی برق و همچنین نصب کارخانه ها و نیروگاهها اعم از آبی و حرارتی و یا اتمی مورد تأمین قرار میگیرد. بیمه های مربوط به وسایل نقلیه هوایی از جمله بیمه بدنه هواپیما و هلیکوپتر، بیمه مسئولیتهای ناشی از مسافرت هوایی، بیمه سرنشین، بیمه مسئولیت فرودگاهها از جمله بیمه هایی است که در قرن اخیر اهمیت قابل ملاحظهای یافته است.
با توسعه زندگی ماشینی و تمرکز جمعیت در شهرها و تراکم داراییها و تأسیسات از یک طرف بیمه های اموال مانند بیمه آتش سوزی و انفجار و نظایر آن توسعه یافت و از طرف دیگر مسئولیت افراد در مقابل اشخاص دیگر به مناسبت خساراتی که در اثر فعالیتها و وسایل و تأسیسات خود به دیگران وارد میکنند رو به افزایش گذاشت و بیمه انواع مختلف مسئولیت متداول شد. بدیهی است قوانین و رویه دادگاهها در تعیین و تشخیص مسئولیت و صدور حکم جبران خسارت اثر زیادی در رواج بیمه مسئولیت در هر کشور دارد. در کشورهای صنعتی حق بیمه انواع مختلف بیمه مسئولیت رقم قابل ملاحظهای از درآمد شرکتهای بیمه را تشکیل میدهد.